Blog

Blokada pisarska jest zmorą chyba większości osób tworzących teksty – nie tylko piosenek. Są takie dni, kiedy teksty piszą się same. A potem przychodzi ONA i Cię paraliżuje. Siedzisz, myślisz, próbujesz, zaczynasz, skreślasz, rwiesz włosy z głowy – a efektów brak.

Skąd się bierze ten stan? I co zrobić, żeby wyrwać się z tego martwego punktu? O tym można by napisać wiele artykułów – i pewnie niejeden jeszcze napiszę. Ale dziś zacznę od niepopularnej opinii.

To, o czym rzadko można przeczytać w poradnikach pokonywania zastoju twórczego to fakt, że blokada pisarska czasem wynika nie z braku pomysłów i inspiracji, a z braku narzędzi.

Jasne, zdarzają się osoby, które piszą zupełnie intuicyjnie i ich teksty są wspaniałe od pierwszego do ostatniego wersu. Ale w przypadku większości osób sprawdzi się zasada, że pisanie tekstów piosenek to nie tylko wena, ale i warsztat.

Tekst piosenki ma mniej swobody i wolności niż wiersz, szczególnie współczesny. Piosenka ograniczona jest dość mocno swoją formą, a to sprawia, że bez solidnych fundamentów technicznych łatwo utknąć, nawet jeśli wena dopisuje.

Dlatego, jeśli natchnienie przychodzi, ale nic to nie zmienia i teksty nie chcą się narodzić, spróbuj podejść do tego zadania bardziej metodycznie.

Rozwijaj swój warsztat, ucząc się technik pisarskich: rytmiki, rymów, budowania narracji. Ćwicz, ale nie tylko pisząc teksty – baw się słowami. Twórz… no nie wiem – haiku, rymowanki, limeryki, baw się metaforami. Im więcej użyjesz rozmaitych słów i im więcej połączeń między nimi stworzysz, tym łatwiej znajdziesz te odpowiednie, kiedy usiądziesz do piosenki.

I pamiętaj: kreatywność to dynamiczny proces. Nawet najlepszym, najbardziej wprawionym autorkom i autorom zdarzają się dni, kiedy kartka pozostaje pusta. Ale kto wie, być może to właśnie regularna praca nad warsztatem sprawi, że te dni będą zdarzać się rzadziej?

PS. Jeśli chcesz rozwijać swój warsztat, mam dla Ciebie kilka propozycji.

1. Zaglądaj regularnie na ten blog, publikuję tu teksty dotyczące różnych zagadnień związanych z piosenkopisaniem.
2. Kup podręcznik “Piosenkopisanie” – to cztery rozdziały, z których dowiesz się jak pobudzać swoją kreatywność, nauczysz się opowiadać historie w piosenkach i opanujesz tajniki technik piosenkopisarskich, związanych z rymem, rytmem, strukturą, czy odpowiednim użyciem słów i stylu.
3. Obserwuj kanały Wrocławskiej Szkoły Śpiewu, na których pojawiają się informacje o warsztatach piosenkopisania, które prowadzę w różnych miastach w Polsce.
4. Zapisz się na konsultacje indywidualne, podczas których pomogę Ci rozwiązać Twoje konkretne problemy piosenkopisarskie.

Czasem pomysły na teksty piosenek kryją się tam, gdzie się ich najmniej spodziewasz. Oto sześć nietypowych źródeł inspiracji, które możesz wykorzystać:

1. Fragmenty rozmów
   Wsłuchuj się w ludzi wokół – w kawiarni, w autobusie, w kolejce do sklepu. Czasem jedno zdanie wyrwane z kontekstu może stać się początkiem niezwykłej historii.
2. Sen
   Prowadź dziennik snów. Nawet jeśli początkowo wydają Ci się absurdalne, obrazy i emocje, które w nich się pojawiają, mogą być doskonałym punktem wyjścia do pisania.
3. Wiadomości lub artykuły
   Czytaj wiadomości albo przeglądaj artykuły. Niekoniecznie dotyczące bieżączki socjopolitycznej, ale takie, które opowiadają o ludziach. Historia nieznanej osoby z drugiego końca świata może stać się inspiracją do napisania Twojego kolejnego tekstu.
4. Ulubione obrazy
   Przejrzyj album z ulubionymi zdjęciami albo odwiedź galerię sztuki online. Jakie historie kryją się za tymi obrazami? Jakie emocje one w Tobie wywołują?
5. Dźwięki natury
   Wybierz się na spacer i posłuchaj świata wokół Ciebie: śpiew ptaków, szum wiatru, szelest liści, rytm wybijany przez krople deszczu. Spróbuj opisać te dźwięki słowami albo opowiedz historię, która dzieje się w takim otoczeniu.
6. Losowy cytat
   Otwórz książkę, wylosuj przypadkowe zdanie zdanie i zastanów się, jak można je rozwinąć w tekst piosenki. Czy to początek? Punkt kulminacyjny? A może refren?
7. Słuchaj innych piosenek
   Przysłuchaj się uważnie tekstom piosenek, które Ci się podobają. Zapisz sobie skojarzenia, które do Ciebie przychodzą. Opowiedz przedstawione w nich historie swoimi słowami, albo stwórz własną, alternatywną wersję tych opowieści.

Najważniejsze jest to, żeby pozostawać w stanie zaciekawienia i uważności, w trybie ciągłego poszukiwania. Wszystko wokół Ciebie może stać się inspiracją do pisania. Trzeba ją tylko wpuścić.

Pisanie tekstów piosenek to w pewnym sensie ciągłe manewrowanie i szukanie złotego środka. Pomiędzy swobodnym wyrażaniem swoich intencji słowem i muzyką, a wymaganiami związanymi z tą konkretną formą sztuki. Pomiędzy odsłanianiem siebie i swoich osobistych doświadczeń czy refleksji, a poszukiwaniem uniwersalności tematu. Pomiędzy poezją a opowiadaniem zwykłym ludzkim językiem. Pomiędzy zaspokajaniem potrzeby twórczej ekspresji i potrzeby dotarcia do odbiorców.

Zdarza się, że w tym procesie poszukiwań obierzemy jakiś zły zakręt, czy dokonamy wyborów, które po jakimś czasie chcielibyśmy zmienić, chociaż w danym momencie wydają się mieć głęboki sens.

Jakie są najczęstsze błędy przy pisaniu tekstów piosenek?

Na początek zastanowiłabym się nad słowem “błędy”. Bo co to właściwie oznacza, kiedy mówimy o sztuce?

Może błąd to coś, co sprawia, że nasze teksty nie wpadają w ucho? Może to coś, co sprawia, że odbiorcy nie rozumieją, o czym śpiewamy? A może po prostu użycie słów czy sformułowań nie do końca poprawnych pod względem gramatycznym czy stylistycznym?

Wiele zależy od Twoich celów. Czy chcesz pisać dla szerszej publiczności? Czy chcesz pisać teksty jednoznaczne i niepodlegające interpretacji? Czy masz jakiś powód, żeby użyć tego a nie innego słowa w tekście? Może stylizujesz tekst, lub wkładasz go w usta jakiejś postaci?

Jeśli zrozumiesz swoje cele, będzie Ci łatwiej dostrzec, co utrudnia Ci ich realizację. I być może to są właśnie Twoje błędy.

Przykłady?

1. Zbyt skomplikowane teksty – zasadniczo tekstowi piosenki dobrze robi, kiedy jest prosty i zrozumiały. Jednak to nie oznacza, że zawsze musi taki być. Chcesz napisać tekst metaforyczny, impresyjny? To tylko Twój artystyczny wybór.
   Jak uniknąć tego błędu:
   Poproś kogoś zaufanego, żeby przeczytał Twój tekst lub go posłuchał. Zapytaj o odczucia, skojarzenia, interpretacje i zobacz, jak czujesz się z odpowiedzią tej osoby. Dzięki temu łatwiej Ci będzie zdecydować, czy chcesz w swoim tekście coś zmienić.
2. Brak emocji w tekście – to raczej pewnik: tekst piosenki musi wzbudzać emocje, aby przyciągnąć słuchaczy. Te emocje mogą być najróżniejsze. Smutek, radość, nostalgia, tęsknota, złość. Ale również ciekawość. Lub zachwyt – jeśli nie nad historią, którą opowiadasz, to nad słowami, których używasz lub nad tym, jak ubierasz je w dźwięki.
   Jak uniknąć tego błędu:
   Opowiadaj obrazami, opowiadaj wszystkimi zmysłami. Pokazuj, co czują bohaterki i bohaterowie Twoich tekstów. Nie ukrywaj tego, co Ty czujesz na dany temat. Twoje emocje to piękny dar dla publiczności.
3. Powtarzalność tematów lub ich zbytnia niszowość – są takie tematy, które były już w piosenkach wielokrotnie poruszane. I w ogóle nie oznacza to, że nie należy już o nich pisać, bo jak niby wyglądałby świat muzyki, gdyby od tej pory nie wolno było już pisać o miłości?
   Jak uniknąć tego błędu:
   Ważne jest, żeby opowiadać o tych tematach po swojemu. Przepuszczać je przez swoją wrażliwość, przez swój język, przez swoje doświadczenia. I nie popaść przy tym w drugą skrajność, jaką jest zbytnia niszowość poruszanego tematu, która może sprawić, że odbiorcom trudno będzie się z naszym tekstem utożsamić.
4. Niedopasowanie tekstu do melodii – tekst piosenki powinien harmonijnie współgrać z muzyką, a nie być na niej wymuszony, czy jakoś w nią wciśnięty. Słychać czasem w piosence, że jakieś słowo pojawiło się na końcu wersu tylko dlatego, że potrzebny był rym. Albo gdzieś w środku, bo brakowało jednej czy dwóch sylab. Czasem zagęszczenie sylab na jeden dźwięk niespodziewanie się zwiększa. Czasem przypadkowo poprzesuwane są akcenty (i nie mówię tu o celowej transakcentacji, która jest wspaniałym środkiem wyrazu). A czasem w tekst upchnięte są głoski, których po prostu nie da się zaśpiewać.
   Jak uniknąć tego błędu:
   Zwróć uwagę na melodię języka i upewnij się, że dobrze się komponuje z melodią Twojej piosenki. Zastanów się nad każdym słowem w swoim tekście – czy wnosi jakieś znaczenie, czy jest tylko zapychaczem? Jeśli to drugie, usuń je lub zastąp innym wyrazem, nawet za cenę przebudowania większego fragmentu tekstu.
5. Brak refrenu, haczyka czy innego powtarzalnego elementu w Twojej piosence – dobrze jest, jeśli piosenka zostaje w głowie na dłużej. Jeszcze lepiej, jeśli już przy pierwszym odsłuchaniu zaczynamy ją w pewnym momencie podśpiewywać pod nosem. Żeby mogło się tak stać, w piosence niezbędny jest jakiś powtarzalny element. Może to być refren, a może być pojedyncze słowo.
   Jak uniknąć tego błędu:
   Znajdź w swoim tekście jakiś mocny element – słowo, wers, kilka wersów. Poszukaj sposobu na to, żeby go powtórzyć kilka razy.

BONUS – największy błąd w pisaniu tekstów piosenek

Jaki jest największy błąd w pisaniu tekstów piosenek? Niepisanie w obawie przed błędami. Błędy są ok. Jeśli po jakimś czasie masz ochotę swój tekst zmienić, przepisać na nowo, to też jest ok. Wszystko to jest częścią procesu twórczego.

Jeśli unikasz pisania, bo boisz się popełniać błędy, nie będziesz mieć szansy nauczyć się nowych rzeczy, a co gorsza, wiele pięknych tekstów, które możesz napisać, nigdy nie powstanie.

Jak uniknąć tego błędu:

Pisz. Zacznij teraz.

Najcudowniej jest, kiedy przychodzi wena. Rach, ciach i przy gotowaniu zupy wpada nam do głowy piosenka. Od razu w całości, od razu z melodią, jakby już wcześniej, w jakimś alternatywnym wszechświecie ta piosenka gdzieś istniała i tylko czekała, żeby ją odkryć.

I czasem tak jest. Ale czasem ta wena wyczerpuje się po pierwszym wersie. A czasem nie przychodzi w ogóle, a terminy gonią, bo na przykład potrzebny nam tekst na próbę, która jest pojutrze.

Dlatego dobra wiadomość jest taka, że pisanie tekstów piosenek to nie tylko sztuka, wena i flow, ale także rzemiosło – zbiór praktycznych umiejętności, które można opanować.

Jeśli dopiero zaczynasz swoją przygodę z tworzeniem tekstów piosenek, warto poznać kilka podstawowych zasad.

Zanim napiszesz swój pierwszy tekst piosenki, pamiętaj o tych kilku podpowiedziach:

1. Zacznij od pomysłu. Bo najważniejsze jest to, co daną piosenką chcesz powiedzieć innym. Teksty piosenek mogą się zrodzić się z emocji, wspomnień lub historii, które chcesz przekazać. Mogą też brać się z inspiracji literaturą, muzyką, czy nawet spacerem po pięknej, nowej okolicy. Trudno jest pisać o niczym (choć nie jest to niemożliwe).
2. Wybierz strukturę swojej piosenki. Jeden z najpopularniejszych układów to: zwrotka-refren-zwrotka-refren-most (bridge)-refren. Ale tak naprawdę to od Ciebie zależy, ile będzie zwrotek, w którym miejscu pojawi się refren i czy napiszesz też bridge albo pre-chorus. Piosenki, które mają za cel dobrze się słuchać w serwisach streamingowych, często zaczynają się od refrenu. Piosenki artystyczne często mają dużo więcej niż dwie zwrotki. Struktura piosenki to Twój artystyczny wybór. Zadbaj o to, żeby był spójny z Twoimi celami.
3. Zabawa słowami. Używaj metafor, porównań i różnorodnych środków stylistycznych. Wymyślaj swoje słowa, szukaj niebanalnych rozwiązań. Korzystaj ze słowników i zapisuj sobie ciekawe frazy, które przez przypadek powiesz lub usłyszysz w jakiejś rozmowie. Dużo czytaj, żeby rozwijać swoje słownictwo. I nie bój się eksperymentować.
4. Pamiętaj, że piosenka jest do śpiewania. To ważne, bo piosenka nie musi dobrze wyglądać na papierze. Czasem jest tak, że dojrzewa i nabiera sensu dopiero w połączeniu z melodią. Ale z tego powodu tekst i melodia muszą tworzyć harmonijną całość. Upewnij się, że Twój tekst da się zaśpiewać: że nie jest zabójczy dykcyjnie, że przewiduje pauzy na oddech i ma odpowiednio rozłożone akcenty.
5. Rewizja i edycja. Kiedy napiszesz cały tekst, to pamiętaj, że to dopiero pierwszy etap. Odkładaj swój tekst, a potem wracaj do niego i wprowadzaj poprawki, jeśli to potrzebne. Wykreślaj wszystko, co Ci zgrzyta. Doprecyzuj niejasności. Skoryguj błędy. Wyrzuć banał. Skonsultuj tekst z kimś, kto może Ci coś podpowiedzieć w kwestiach językowych czy interpretacyjnych. Tekst nie musi urodzić się doskonały – prawdę mówiąc, nieczęsto się to zdarza. Poprawki są ok.

A, no i najważniejsza zasada. Pisz. Pisz jak najwięcej. Nabieraj wprawy. Napisz sto kiepskich tekstów, żeby potem napisać jeden dobry.